Przewlekła choroba nerek

 Dieta w przewlekłej niewydolności nerek

Co to jest przewlekła niewydolność nerek?

Przewlekła niewydolność nerek to pogłębiające się schorzenie, które charakteryzuje się nieodwracalnym uszkodzeniem funkcji nerek. 

Do najczęściej wymienianych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek należą:

• nefropatia cukrzycowa -  w wyniku długo utrzymującego się podwyższonego stężenia glukozy we krwi dochodzi do postępującego uszkodzenia nerek;
• nefropatia nadciśnieniowa - nieleczone nadciśnienie krwi uszkadza strukturę nerek zaburzając ich pracę;
• torbielowatość nerek - w wyniku dużej ilości torbieli w nerkach następuje upośledzenie ich działania;
• śródmiąższowe zapalenie nerek - w wyniku przewlekłego stany zapalnego z czasem rozwija się włóknienie tkanki i uszkodzenie kłębuszków nerkowych.

Przebieg choroby następuje stopniowo, zazwyczaj w ciągu kilku miesięcy lub lat. W tym czasie dochodzi do pogarszania się czynności nerek. Objawy przewlekłej niewydolność nerek nie są specyficzne, co może utrudniać diagnozę, jest to m.in.: chudnięcie, brak apetytu, nudności, wymioty, bóle głowy,  osłabienie, zmęczenie. Mogą pojawić się także duszności, wybroczyny na skórze, obrzęki i nadciśnienie tętnicze. Charakterystycznym objawem jest częste oddawanie moczu w nocy, w późniejszym okresie choroby ilość wydalanego moczu znacznie się zwiększa.
Można także zaobserwować zmiany w badaniach laboratoryjnych, takie jak: podwyższone stężenie potasu, wapnia i fosforu. Znacznie wzrasta również stężenie mocznika oraz kreatyniny, a spada GFR (wskaźnik filtracji kłębuszkowej). Bardzo często występuje także białkomocz oraz krwiomocz. 

Wyróżnia się różne stadia choroby:

• I stadium - uszkodzenie nerek z prawidłowym GFR >90
• II stadium - uszkodzenie nerek z łagodnym obniżeniem GFR 60-89
• III - uszkodzenie nerek z umiarkowanym obniżeniem GFR 30-59
• IV uszkodzenie nerek z ciężkim obniżeniem GFR 15-29
• V niewydolność nerek krańcowa; mocznica <15 (lub dializa)

Odpowiednia dieta ma za zadanie wpłynąć na utrzymanie prawidłowej równowagi metabolicznej i kontroli toksemii mocznicowej.
W przewlekłej niewydolności nerek należy kontrolować w szczególności podaż: białka, sodu, fosforu, potasu oraz płynów.
Podstawą diety w niewydolności nerek jest ograniczenie spożycia białka.
Dieta z dużą zawartością białka może w przebiegu choroby wpłynąć negatywnie na stan zdrowia, gdyż w wyniku metabolizmu tego makroskładnika powstają mocznik i kreatynina. Ich nadmiar prowadzi do toksemii. Ograniczenie białka w diecie oddala więc leczenie dializacyjne. O ilości białka w diecie decyduje stężenie mocznika i kreatyniny w osoczu krwi oraz klirens kreatyniny
(przesączanie kłębuszkowe). Podawane białko (przynajmniej w 50 – 60 %) powinno być pełnowartościowe. Ilość białka jest zależna od stadium niewydolności (0,6-0,8 g/kg masy ciała/dobę)
Nie wymaga się ograniczania w diecie tłuszczów. Są one obok węglowodanów głównym źródłem energii w diecie. Powinny to być jednak głównie źródła roślinne oraz tłuszcze z ryb morskich zawierające kwasy tłuszczowe z rodziny n - 3.  Ograniczyć natomiast warto spożycie tłuszczów zwierzęcych.
W przewlekłej niewydolności nerek maleje zdolność wydalania sodu. Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do zwiększonego pragnienia, zatrzymania wody, obrzęków oraz nadciśnienia tętniczego. 
W przypadku niewydolności nerek dochodzi także do upośledzenia wydalania fosforu. Nadmiar fosforu zmniejsza stężenie wapnia we krwi przez wytrącanie soli wapniowo – fosforowych odkładających się w postaci złogów w sercu, mięśniach, naczyniach krwionośnych. Wysokie stężenia fosforu mogą więc prowadzić do odwapnienia i osteoporozy.
Przy pogarszającej się czynności nerek (niewydolność nerek nie wyrównana i schyłkowa), kiedy występuje podwyższony poziom potasu należy ograniczyć podaż tego pierwiastka przez ograniczenie produktów będących jego źródłem.